GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİNDE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN ÖNEMİ
ÖZET
Bu çalısmada, girisimci ve girisimcilik kavramları tanımlanmakta, girisimciyi desteklemenin ve girisimci kisilik özelliklerini gelistirmenin önemine deginilmektedir.Girisimcilerin önemli kisilik özellikleri, girisimciligi etkileyen demografik, sosyal ve psikolojik faktörler detaylı olarak anlatılmakta, girisimciligi etkileyen faktörler ve girisimci kisilik özellikleri arasındaki iliskiler incelenmektedir.
Ayrıca girisimci kisiligin tanımı yapılmakta ve risk alma, yenilikleri kabul, belirsizlige tolerans gösterme, yüksek basarma ihtiyacı duyma ve kontrol odagı gibi girisimci kisilik özelliklerine deginilmektedir.
GİRİŞ
Girisimcilik ve girisimci günümüzde yasam kalitesini yükseltmeye yönelik tüm alanlarda önemli bir unsur olarakkarsımıza çıkmaktadır. Buna baglı olarak da yenilik, risk alma, belirsiz kosullara tolerans, basarma ihtiyacı ve kontrol merkezi gibi kavramlar sıkça duyulmaktadır. Girisimcilik kavramı tüm alanlarda kalkınma ve gelismenin temel faktörü olarak görülmektedir.
Girisimciyi diger insanlardan ayıran bazı temel özellikler vardır. Bunlar; kaynaklar hakkında öngörüde bulunmak, yapılacak olan isi planlamak, gerekli olan tüm kaynakları saglamak ve girdileri isleyip tüketicilere sunma becerisini karlılık saglayarak gerçeklestirmesidir.
Bu çalısmada girisimci kisilik özellikleri ortaya konulmaya çalısılmıs ve bu kisilik özelliklerinin girisimcilik egilimi üzerindeki etkisi belirlenmeye çalısılmıstır. Tüm bu bulgular esliginde örnek kütlenin (Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin İsletme, İktisat, Çalısma Ekonomisi ve Endüstri İliskileri Bölümleri) girisimcilik egilimleri belirlenmeye çalısılmıstır.
GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI
Girisimcilik; yasadıgımız çevrenin yarattıgı fırsatları sezme, o sezgilerden düsler üretme, düsleri projelere dönüstürme, projeleri yasama tasıma ve zenginlik üreterek insan yasamını kolaylastırma becerisine sahipolmaktır. Girisimcinin zenginlik üretirken üç temel kaynagı vardır: Kendi enerjisi ve gücü, erisebildigi sermaye ve iliski kurdugu insanlar (Bozkurt, 2000).
Baska bir tanıma göre ise girisimcilik, çevresel faktörlerden dogan fırsatlardan yararlanma ya da yeni fırsatlar yaratabilme amacıyla ekonomik mal ya da hizmet üretmek için üretim faktörlerine sahip olma, örgütleme yetenegi ve risk alma faktörleri ile bagdastırılmaktadır. Zamanla ekonomik gelisme sürecine baglı olarak, girisimci kavramı da bir takım degismelere maruz kalmıstır (Çetin,1996).
Tüm bu tanımlar çerçevesinde girisimci, çevresine bakmasını ve ihtiyaçları görmesini bilen, is yapmak için gerekli kaynakları bir araya getirebilme becerisine sahip, risk alabilen, yenilikçi düsünen ve yeniliklere açık olan kisi olarak tanımlanabilir. Girisimci, mevcut ya da potansiyel is gücü, sermaye ve diger girdileri üretim sürecine sokarak, gerçeklestirdigi mal ve hizmet üretimiyle toplumsal refahı artıran kisi olarak karsımıza
çıkmaktadır. (Koçel, 1998).
GİRİŞİMCİ OLMA NEDENLERİ
İnsanları girisimci olmaya yönelten birçok faktör bulunmaktadır:Bu faktörler su sekilde sıralanmaktadır (Tekin, 1999:4) :
*Kendi işinin patronu olmak, baskalarından emir almamak ve yeteneklerini kullanabilmek her seyden önce özgürlük saglamaktadır. Kisinin kendi isi ve kendi mutlulugu için aldıgı kararları gerçeklestirerek arzularına ulasması motivasyon saglayıcı bir güç olmaktadır (Norman ve Zimmer, 1996),
*Bir fikri ya da düsünceyi kendi isini kurarak gerçeklestirmek, stedigi bir iste çalısabilmek ve böylece sahip oldugu potansiyellerine ulasmak. Birçok insan isini sıkıcı olarak bulur ve kendi isini kurdugunda tüm hünerlerini ve bilgilerini kullanacagına inanır (Norman ve Zimmer, 1996),
*Tanınma ve prestij kazanma, yaptıklarıyla toplumda iz bırakma istegi,
*Para kazanma, gelir düzeyini arttırma ve refah içinde yasama istegi,
*Baska insanların göremedikleri ya da ugrasmadıkları isleri kesfedip bu fırsattan yararlanabilmek için isyeri kurmak.
*Farklı olmamın gerçeklestirilmesi de önemli bir adım olarak görülmektedir. Girisimciler, hem kendi amaçlarını gerçeklestirmekteler hem de toplumun amaçlarına hizmet etmektedirler
(Norman ve Zimmer, 1996).
GİRİŞİMCİLİĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Girisimcilige etki eden faktörleri Hisrich (1995: 55-58) su sekilde açıklamaktadır :Aile : Geçmisten günümüze kadar yapılan birçok çalısma girisimcilerin aile çevresi dogum sırası, ailenin isi, sosyal statü ve akrabalık iliskileriyle ilgilenmistir. Ailenin girisimci olması, özellikle de babanın kendi isine sahip olması, girisimciligi etkileyen önemli bir unsurdur. Erkek girisimcilerde de kadın girisimcilerde de kendi isine sahip babalar girisimci için güçlü bir tetikleyici olarak karsımıza çıkmaktadır.
Egitim : Girisime baslamakta karsılasılan problemlerin üstesinden gelmekte egitim çok önemlidir. Resmi egitim gerekli olmamasına ragmen, iste basarı için gerekli bir unsur olarak karsımıza çıkmaktadır. Hem kadın hem erkek girisimcilerin, finans, stratejik planlama, pazarlama ve yönetim alanlarında egitime ihtiyaçları vardır. Ayrıca girisimcilikte, iletisimdeki yazma ve konusma becerisine sahip olmak da çok önemlidir.
Kisisel degerler : Bu konuda birçok çalısma yapılmasına ragmen bunlar çogunlukla genel nüfus ve yönetici arasındaki farklılıklar üzerinde durmustur. Bunlar girisimciyi etkili yöneticiden veya liderden ayıramamıstır.
Basarılı girisimcileri sık sık kazanmak için ise baslıyorlar seklinde karakterize etmislerdir. Bu konuya girisimcilerin kisilik özellikleri adlı bölümde genis bir sekilde yer verilecektir.
Yaş : Yasın dönemleri ile girisimcilik egilimi arasında önemli bir iliski bulundugu yapılan çalısmalarla basarılı bir sekilde ortaya konmustur. Çogunlukla 22-55 yas arası, girisimcilik kariyerine baslama dönemi olarak ortaya konmustur. Bu yaslar dısında da, kariyere baslamak mümkün olmasına ragmen, girisimcilikte basarı için yüksek enerji ve finansal destek gerekli olmaktadır.
İş Tecrübesi : Bazı alanlarda uzmanlıga sahip olmak çok önemlidir. Finans (özellikle risk sermayesi), dagıtım kanallarının gelistirilmesi, üstün ürün ya da hizmet gelistirme, pazar planı hazırlama gibi alanlarda kisinin tecrübesi ve is hüneri onun yeni bir ise baslamasında önemli bir kolaylastırıcı unsurdur.
Rol Modelleri : Rol modelleri girisimcilerin kariyerlerine etki eden önemli bir unsurdur. Rol modelleri; aile, kardes veya diger basarılı akrabalar hatta ulusal alanda çalısan diger girisimciler olabilir. Rol modelleri, hem ise baslama sürecinde hem de ise basladıktan sonra bir destek sistemi olusturur.
GİRİŞİMCİLERİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
Kişiliğin Tanımı
Kisilik bir insanı baskalarından ayıran bedensel, zihinsel ve ruhsal özelliklerin bütünü olarak degerlendirilmistir. Bir baska deyisle, kisilik kavramından, bir insanı nesnel ve öznel yanlarıyla digerlerinden farklı kılan duygu, düsünce, tutum ve davranıs özelliklerinin tümü anlasılır (Onur, 1997).Kisiligi Belirleyen Faktörler
Kisiligi belirleyen faktörlerin neler oldugu veya nelerin kisilik denilen olguyu ortaya çıkardıgı sorusu soruldugunda, kisiligi olusturan birçok degisken vardır ve degisik kuramcıların görüslerine göre de bu degiskenlerin sayısı ve önemi degismektedir. Bu baglamda kisiligi olusturan faktörleri; genetik ve bedensel faktörler, aileye baglı faktörler, sosyal ve kültürel faktörler, sosyal sınıf faktörü, cografi faktörler ve diger faktörler biçiminde bir gruplandırabiliriz (Türkel,1992):Gensel ve Bedensel Yapı Faktörleri : Birçok davranıssal özelligin temelinde kalıtım, tüm psikolojik özelliklerin önemli bir faktörü olarak görülmüstür. Kalıtımsal özelliklerin kisiligi belirleme derecesi ise, bireyden bireye göre degismektedir. Zihinsel özelliklerin ve davranıs egiliminin ortaya çıkmasında yerel ya da cografi özellikler önemli bir etken iken, deger yargılarının olusmasında, ideallerin belirlenmesinde ve inanç sisteminin olusmasında gensel özellikler tek basına çok fazla etken degildir.
Sosyal-Kültürel Faktörler : Bütün bireyler, belirli bir kültürel yapı içinde bulunur ve bu yapıdan hayatı boyunca etkilenir. Bütün insanlar hem kalıtım hem de çevrenin ortak eserleridirler. Çevre sartları içerisinde insanları en fazla etkileyen faktörler, fertlerin içinde yasadıkları toplumun sosyokültürel özellikleridir. Her fert kendi kültürü tarafından yogun bir sekilde etkilenir.
Aile Faktörü : Bireyin yetistigi aile ortamı ve aile bireyleri ile olan iliskileri, kisiligin olusmasında çok önemli bir role sahiptir. Baba ve annenin demokratik bir yapıya sahip olup baskıcı bir tutum uygulamadıkları durumlarda, çocugun daha rahat yetistigi ve bu rahatlık sonucu objektiflik kazandıgı, rasyonel davrandıgı görülmüs ve zamanla daha aktif oldugu, kolay iliski kurdugu saptanmıstır. Ana-babanın bazı konulardaki tepkileri, çocukların bazı davranıslarını pekistirirken, bazı davranıslar için de cesaret kırıcı özellik tasıyarak çesitli alıskanlıkların ve degerlerin ögrenilmesinde yardımcı olmaktadır.
Sosyal Sınıf Faktörü : Belli bir sosyal yapı içinde her bireyin egitim ve benzeri gelisme faktörü açısından aynı sansa sahip oldugu söylenemez. Ferdin ait oldugu sosyal sınıf, onun egitim imkanlarını, yasama biçimini, düsünce ve egilimlerini, tüketim kalıplarını ve çesitli kisisel özelliklerini etkileyebilir. Mesela, üst sınıf içinde dogan çocuk büyük bir ihtimalle geliri, yasama tarzı, sosyal statüsü oldukça yüksek bir meslek sahibi olacak ve bu konumuna uygun davranıslar içerisinde bulunacak; buna karsılık, bir alt sınıfa mensup kisi ise kendi sınıfına uygun bir konum içerisinde hayatını devam ettirecektir (Eroglu, 1996: 146).
Cografi ve Fiziki Faktörler : Kisiligin olusmasında; insanın içinde büyüdügü cografi çevrenin de etkisi oldugu inkar edilemez. Cografyanın, fertlerin yasadıkları toplumun kültürü ve antropolojik yapısı üzerinde etkileri çok bilinen bir husustur. Mesela soguk, karasal iklim bölgelerinde yasayan insanların daha sert ve donuk mizaçlı, buna karsılık sıcak iklim ve kıyı kesimlerin insanlarının daha çabuk degisen duygusal tutumları ve daha yumusak mizaçları oldugu seklinde bir kanaat vardır (Eroglu, 1996: 147).
Diger Faktörler : Kisiligin olusmasında etkili olan bu faktörlerin dısında kalan ve önemli olan baska belirleyiciler de mevcuttur. Radyo, televizyon, kitap, gazete, dergi gibi pek çok kitle iletisim araçları ve ferdin
gelismekte oldugu yas dönemlerinde çevresinde bulunan yetiskinler grubunu da kisiligin olusumunda önemli birer faktör olarak sayabiliriz.
Kisisel Farklılıklar
Her birey, hayat görüsü bakımından digerlerinden farklı özelliklere sahiptir ve bu onun diger insanlardan farklılıgını olusturur. :nsanları harekete geçiren güdüler çesitlilik ve siddet bakımından farklılık gösterebilir. Örnegin bazı kimseler fazla sorumluluk ve risk almaktan korkarlar, fazla hırslı degildirler. Bu nedenden ötürü bu tip bireyler is hayatında belirli mevkilerle yetinirler, daha fazlası için sorumluluk almaktan korkarlar. Oysa bunun aksine yüksek sorumluluk ve risk alan bireyler çalıstıkları isletmede en üst mevkilere gelme ve hatta bununda ötesinde kendi bagımsız isletmelerini kurmak için çalısacaktır(Türkel,1992).Kisilik Tipleri
J. Holland’dın Mesleki Kisilik Modeline göre kisilik tipleri bes gurupta toplanmaktadır. Bu bes kisilik tipinin genel özellikleri söyledir: (www.psikometri.com).Gerçekçi Kisilik Tipi : Açık mekanlarda, bedenlerini veya çesitli el araçlarını ve makineleri kullanarak bir seyleri tamir etmeyi, insa etmeyi, yetistirmeyi, üretmeyi seven mekanik ve atletik yetenekleri olan kisilerdir
Arastırıcı Kisilik Tipi : Problemleri gözlemlemeyi, ögrenmeyi, arastırmayı, analiz etmeyi seven, matematige veya bilimsel arastırmacılıga yetenekleri olan kisilerdir. Soyut problemler üzerinde çalısmaktan hoslanırlar.
Sanatçı Kisilik Tipi : Sanatsal yetenekleri olan kisilerdir. :çsel dünyalarını ifade etme imkanını veren ve genellikle yapılandırılmamıs olan ortamlarda, düs güçlerini ve yaratıcılıklarını kullanarak çalısmaya egilimlidirler.
Sosyal Kisilik Tipi : Diger insanlara destek ve yardımcı olmayı seven, sosyal becerileri yüksek ve insan iliskilerine ilgi duyan kisilerdir. insanları bilgilendirme, bilinçlendirme, egitme, gelistirme, tedavi etme
yönünde çalısırlar (Zel,2001).
Girisimci Kisilik Tipi : Birlikte çalıstıkları kisilere etki etmeyi ve yönlendirmeyi seven, liderlik ve konusma yetenekleri olan kisilerdir. Kisiler arası etkilesimlerde ve finansa yönelik çalısmalarda risk almaktan ve
rekabetten hoslanırlar (Zel,2001).
Girişimcilerin Kisilik Özellikleri
Girisimci kisilik yapısı, girisimciyi diger insanlardan ayırt eden özelliklere sahiptir. Girisimcilige baslayan kisinin belirli bir vizyona sahip olarak, bitmek bilmeyen bir girisimcililik tutkusuna ve basarma arzusuna sahip kisilik özelliklerinde yaratıcı, atak, çabuk karar verebilen, analitik düsünme yetenegine sahip kisiler oldugu görülmektedir. Girisimci kisiler is hayatının zorluklarına katlanabilecek güce sahip, risk almaya yatkınkisilerdir. (Tekin,1999).
Risk Alma Egilimi : Girisimci kisilik özelliklerinden en önemlisi risk alma egilimi ya da risk almaya yatkınlıktır. Finansal, sosyal veya psikolojik olarak risk alma girisimcilik sürecinin bir parçasıdır. Risk almaktan korkmamak ve gözü kara olmak benzer kavramlar olarak tanımlanabilir.
Girisimci risk, beklenen getirinin maksimum olacagına inanç ve akılcı karar verme yoluyla girisimi gerçeklestirmeyi içerir (Arıkan,2002). Girisimci ileriyi görebilen kisidir. Tehlikeden kaçmaz. Girisimci, daima yeni ve riskli fikirleri gelistirmeye, fırsatları tamamen degerlendirmeye çalısan bir öncüdür.
Belirsizlik Toleransı : Girisimcilerin belirsizlige karsı toleransları daha yüksektir. Girisimcilik için bu önemli bir özelliktir. Çünkü, çok az durum yeni bir ise baslamaktan daha fazla belirsizlik içerebilir. Kararlar hangi seçenegin basarılı olacagı konusunda açıklık ve belirginlik olmadan alınır. Bu özelliklere sahip bir girisimci birçok kisinin cesaret edemeyecegi belirsizlik düzeylerinde risk alarak isini sürdürmeye devam eder.
(www.ytukvk.org.tr:2005).
Belirsizlikten kaçınma egilimi düsük bireylerin bilgiye önem verdikleri, ipuçlarını yorumlama egiliminde oldukları, bilgiyi aktarma becerilerinin yüksek oldugu ve bu kisilerin, insanların içsel özelliklerine daha duyarlı oldukları görülmektedir.
Basarma İhtiyacı Duyma : Tartısmalı girisimcilik özelliklerinden birisi de girisimcinin basarı ihtiyacıdır. McClelland’ın basarı ihtiyacı konusundaki çalısması girisimcilerin psikolojik özelliklerini tanımlamaktadır.
Psikologlara göre düsük basarı güdüsüne sahip bireyler mevcut durumlarından hosnut görünürler. Diger taraftan, yüksek seviyede basarma güdüsüne sahip bireyler bazı mükemmelliklere ulasmak için yarısmayı sever ve kendi islerinden kisisel olarak sorumlu olmayı tercih ederler.
Soysekerci’ye (2001:35) göre, yüksek basarı ihtiyaç seviyesine sahip olmak girisimcilerde bulunması gereken özelliklerden birisidir. Bu özellige sahip insanlar, kendi çabalarıyla sonuç almayı, normale göre zor hedefler seçmeyi nasıl yapabildiklerini gösterecek neticeyi hemen almayı severler (www.kho.edu.tr:2005).
Kontrol Odagı : Kontrol odagı bir bireyin, yasamında ödül ve cezalar hakkındaki algılamalarını, yasamındaki olayları kontrol edip edemeyecegine olan inancını yansıtır.
Dıs kontrol odagına sahip kisiler, kontrol edemeyeceklerine inandıkları için çevrelerini tehditkar olarak algılarlar buna baglı olarak da kızgınlık ve düsmanlık içeren tepkiler verirler. :ç kontrol odagına sahip kisiler ise; stresli durumlara daha yapıcı ve sorun çözücü tepkiler gösterirler. Dolayısıyla, yeni fırsatlar arayan ve yenilikçi tutumlar sergileyen girisimcilerin kendi yasamlarındaki olayları kontrol etme kabiliyetine sahip olması gerekmektedir (Erdem ve digerleri, 2002).
Basarılı girisimciler kendilerine inanırlar. Kendi girisimlerindeki basarı veya basarısızlıgın kader, sans veya benzer güçlerce etkilenmedigine inanırlar. Onlar, basarılarının ve basarısızlıklarının kendi kontrollerinde ve nüfuzlarında olduguna, eylemlerinin sonuçlarını etkileyebileceklerine inanırlar.
Yenilikçilik : Yenilikçilik, girisimciligin odak noktası ve hayati karakteristigidir. Yenilik, yaratıcılıgın ticarilesmis sekli olarak kabul edilmektedir. Yani girisimci açısından yenilik, pazarlanabilen yenilik anlamına gelmektedir. Yenilik konusundaki kararı isletmede girisimci verecektir. Girisimcilik egilimi yüksek olan kisilerde yenilikçilik davranısının daha yogun görüldügü bilinmektedir. Rakiplerden ne kadar farklı olursa rekabetten o kadar basarıyla çıkacagını bilen girisimci, isletmesinin basarısını saglayacak yenilikleri mutlaka gerçeklestirecektir (Korkmaz, 2002).
Kendine Güven : Bir girisimcinin belirlemis oldugu hedefleri basarabilecegine inanması gereklidir. Yani girisimci kendi isinde, kendisine saygı duyar ve isi basaracagına dair yeteneklerinin olduguna inanırsa basarılı
olabilir.
ÖRNEK KÜTLEDE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA
Arastırmanın Amacı, Önemi ve Hipotezler
Girisimcilik ile ilgili yapılan arastırmaların birçogu, girisimciligin tanımı, özellikleri, ekonomik çevre üzerindeki etkileri gibi konuları içermistir. Girisimciligin olusumunda kisilik özelliklerinin ve çevre faktörlerinin ne derece etkili oldugu konusu son yıllarda tartısılan bir konu haline gelmistir.Bu çalısmada, üniversite ögrencilerinin kisilik özellikleriyle girisimcilik egilimleri arasındaki iliski incelenmektedir. Ögrencilerin sahip oldukları karakteristik özelliklerinin onların girisimci olmalarının veya
olmamalarının üzerindeki etkisi belirlenmeye çalısılmıstır.
Konunun teorik içerigi ile baglantılı olarak bir anket çalısması gerçeklestirilmis ve bu çalısma sonunda elde edilen bulguların yorum ve degerlendirmesi yapılarak ögrencilerin girisimcilik egiliminin ne düzeyde oldugu ölçülmeye çalısılmıstır.
Literatürde üzerinde durulan ve girisimcilik egilimi olan kisilerin sahip olması gereken kisisel özellikler dikkate alınarak gelistirilen ve örnek kütlenin girisimcilik egilimini ölçmeyi amaçlayan
hipotezler asagıdaki gibidir.
H1: Örnek kütle belirsizlige tolerans göstermektedir
H2: Örnek kütle yüksek basarma ihtiyacı duymaktadır
H3: Örnek kütle risk alma egilimi göstermektedir
H4: Örnek kütle kontrol odagına (kendilik kontrolüne)sahiptir
H5: Örnek kütle kendine güven duyma egilimindedir
H6: Örnek kütle yenilikçilik egilimi göstermektedir
Konuyla ilgili gelistirilen arastırma soruları ise su sekildedir:
1. :leride kendi isini kurmak isteyenler ilk etapta fon kaynagını nereden temin etmekteler?
2. Ankete katılanların ne kadarı ileride kendi islerini kurmayı istemektedirler.
3. Örnek kütleye göre girisimcilikte basarıyı etkileyen en önemli faktör nedir?
4. Ankete katılanlardan kendi islerini kurmayı istemeyenler hangi sektörde çalısmayı tercih ederler?
Arastırmanın Kapsamı ve Sınırları
Arastırma, Sakarya Üniversitesi ögrencileri üzerinde gerçeklestirilmistir. Çalısma hayatına daha yakın olmaları sebebiyle :sletme, :ktisat, Çalısma Ekonomisi ve Endüstri :liskileri Bölümü son sınıf ögrencileri arastırmanın kapsamına alınmıstır.Arastırma zaman, maliyet ve yer kısıtları çerçevesinde sadece Sakarya Üniversitesi :ktisadi ve :dari Bilimler Fakültesi Ögrencileri üzerinde gerçeklestirilmistir.
Arastırma, seçilen evrendeki her bireyin örnek kütleye esit olarak girmesine imkan tanıyan tesadüfü örnekleme yöntemiyle ulasılan ögrencilere anket uygulanarak gerçeklestirilmistir. Toplanan anketler faktör analizine tabi tutulmus olup girisimci kisilik özellikleriyle ilgili altı faktör (belirsizlik toleransı, kontrol odagı, risk alma, yüksek basarma ihtiyacı duyma yenilikçilik, kendine güven) belirlenmistir.
Veri Toplama Yöntemi
Verileri toplamak amacıyla anket uygulamasından yararlanılmıstır. Toplam 250 anket elden dagıtılmıs ve ancak bunların 173 tanesi saglıklı olarak geri dönmüstür. Uygulamaya konu olan anket, Hong Kong’dakiyüksek lisans ögrencilerine uygulanmıs olan “Girisimcilik Karakterlerinin Testi” (KOH, 1996) adlı anketin uyarlanmasıdır. Bu anket iki bölümden olusmaktadır. :lk bölüm 36 soruluk, 6 girisimci özelligi ölçme amacını tasıyan sorulardan olusmaktadır. :lk bölümde yer alan kisilik özelliklerine yönelik 36 soru 5’li Likert ölçegi kullanılarak olusturulmustur. Anketin ana kütleye uygulanmasından önce bir pilot çalısma yapılarak anketin geçerliligi ve güvenirliligi test edilmistir.
Bulgular ve Yorum
Tablo 1: Demografik Özelliklerin Frekans Dagılımı
Bu çalısmada, demografik özelliklerin ve kisilik özelliklerinin girisimcilik egilimi üzerine ne tür bir etki yaptıgını belirlemek amacıyla, örnek kütleye yöneltilen anket sorularından edinilen verilere göre, ankete katılanların yüzde 48.6’sı kız, yüzde 51.4’ü erkektir.
Yas dagılımına bakıldıgında, % 89’ u 21–25 yas gurubunda bulunmaktadır.
Yaş sırasına bakıldığında ise, % 41’ i yasça en büyük olarak görülürken, ortanca ve en küçügün oranı % 26 olmustur.
Ankete katılanların babası, % 41’ lık bir oranla kendine ait isyerinde çalışırken, annelerinin % 81’ i herhangi bir işte çalısmamaktadır ve ankete katılanların % 75’ i daha önce herhangi bir girisimci faaliyette bulunmamıstır.
Tablo 2 : İleride Kendi İşini Kurmayı İsteyip İstememe Durumuna Ait Dağılım
Ankete katılanların % 71.01’ i ileride kendi işini kurmayı istediğini belirtmektedir.
Tablo 3 : İleride Kendi İşini Kurmada Kullanılacak Fon Kaynağına Ait Dağılım
Örnek kütlenin % 41.25’ i ileride kendi işini, kisisel birikimleriyle, % 21.25’ i ise aile ve akrabaların desteğiyle ve ticari kredilerle kurmak istediğini belirtmiştir.
Tablo 4 : Girişimcilikte Başarıyı Birinci Derecede Etkileyen Unsurlara Ait Dağılım
Girişimcilikte basarıyı etkileyen en önemli özelliğin soruldugu soruya, ankete katılanların % 29.23’ ü kişisel özellikler, % 26.29’ u yeterli fona sahip olma, % 24.11’ i yönetim beceri ve tecrübesi olarak cevap vermistir.
Bu da gösteriyor ki, örnek kütle kişisel özelliklerin ve yeterli sermayeye sahip olmanın girişimcilikte başarı faktörü olacağı düşüncesindedir.
Tablo 5 : Çalışılmak İstenen Sektöre Ait Dağılım
İleride kendi işini kurmazsanız hangi sektörde çalısmayı tercih edersiniz sorusuna, ankete katılanların % 50.81’ i özel sektörde prestijli bir işi, % 32.78’ i özel sektörde herhangi bir işi ve % 16.5’ i kamuda
çalısmayı tercih etmektedir. Görüldügü gibi, örnek kütlenin eğilimi özel sektörde çalısma yönünde olmaktadır.
Tablo 6 : Cinsiyet Farklılıkları Arasında Belirsizliğe Tolerans Gösterme Eğilimi Açısından Farklılıgın Analizi
Örnek kütledeki farklı cinsiyetler arsında, belirsizliğe tolerans düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır ( sig > 0,05 )
Tablo7 : Cinsiyet Farklılıkları Arasında Risk Alma Egilimi Açısından Farklılıgın Analizi
Yapılan t- testi sonucuna göre, farklı cinsiyetlerin arasında risk alma egilimi açısından anlamlı bir farlılık bulunamamıştır (sig > 0,05 ).
Hipotezlerin Test Edilmesi
Tablodaki altı faktör su sekilde olusturulmustur :
Ankette kisilik özellikleriyle ilgili yer alan 36 ifade, faktör analizi sonucu yukarıdaki faktörleri temsil eden altı gruba ayrılmıstır.
Bunlardan belirsizlik toleransı ile ilgili olan ve ankette yer alan ifadelerin numaraları su sekildedir:
23, 35, 24, 18, 31, 30, 29, 26, 34.
Basarı ihtiyacı ile ilgili olan ifadeler; 4, 3, 16, 19, 32, 11, 33, 5, 28.
Risk alma egilimi ile ilgili olan ifadeler; 6, 17, 12, 27, 21, 9, 1.
Kontrol odagı ile ilgili ifadeler; 20, 8, 15, 14.
Yenilikçilik ile ilgili olan ifadeler; 7, 13, 2.
Kendine güven duyma ile ilgili ifadeler; 36, 25, 10, 22.
(Bk. Ek 1: Girişimcilik Anketi, Kisilik Özellikleri ile ilgili Bölüm)
H1 : Örnek Kütle Belirsizlige Tolerans Göstermektedir
Örnek kütle belirsizlige tolerans gösterme egilimi açısından degerlendirildiginde görülmektedir ki, hipotez ret edilmistir. Örnek kütle 3.15 ortalama ile belirsizlige tolerans konusunda kararsız kalmaktadır.
H2 : Örnek Kütle Yüksek Basarma İhtiyacı Duymaktadır
Ankete katılanlar 3.52 oranı ile basarma ihtiyacı duyduklarını belirtmislerdir ve ikinci hipotez dogrulanmaktadır.
H3 : Örnek Kütle Risk Alma Egilimi Göstermektedir
Örnek kütle risk alıp almama konusunda net bir kara vermis durumda degildir ve bu konuda kararsız kalma egilimindedir. Üçüncü hipotez dogrulanamamıstır.
H4 : Örnek Kütle Kontrol Odagına (Kendilik Kontrolüne) Sahiptir
Ankete katılanlar 3.02’lik bir ortalama ile kontrol odagı konusunda da kararsız kalmaktalar ve bu suretle dördüncü hipotez de dogrulanamamıstır.
H5 : Örnek Kütle Kendine Güven Duyma Egilimindedir
Ankete katılanlar 3.05’lik bir ortalama ile kendine güven duyup duymama konusunda karasız kalmaktadır. Besinci hipotez dogrulanamamıstır.
H6 : Örnek Kütle Yenilikçilik Egilimi Göstermektedir
Örnek kütle yenilikçilik egilimine sahip olma konusunda fikrini tam olarak netlestirememis ve bu konuda karasız kalma egimi göstermistir. ltıncı hipotez dogrulamamıstır.
Kısaca belirtmek gerekirse, örnek kütle basarma ihtiyacı duymasınaragmen; risk alma, belirsizlige tolerans, yenilikçilik, kendine güven ve kontrol merkezinde kararsız kalmaktadır. Türk toplumunun genel yapısındaki
belirsizlikten kaçınmanın yansımasını arastırma sonuçlarında görmek
mümkündür.
Girisimcilerin yüksek basarma ihtiyacı duydukları, kendine güvenlerinin yüksek oldugu, risk almaktan kaçmadıkları ve yeniliklere her zaman açık oldukları dikkate alındıgında, yukarıdaki hipotez testi sonuçlarına göre diyebiliriz ki Sakarya Üniversitesi ögrencileri düsük girisimcilik egilimine sahiptirler.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu çalısmada girisimcilik kavramı, girisimcilerin sahip olması gereken özellikler, girisimci olma nedenleri, girisimci kisilik özellikleri ve bu özellikleri ortaya çıkaran unsurların neler oldugu üzerinde durulmustur.Her seyden önce girisimcilerin çevredeki fırsatları algılayabilmeleri, basarmak için büyük heves ve istek duymaları, ölçülü risk almaları ve yeniliklere açık girisim ruhuna sahip olmaları gerektigi açık bir gerçek olarak karsımıza çıkmaktadır.
Basarılı girisimcilerin kisisel özelliklerini bilmek, basta potansiyel girisimcilere bu özellikleri kazandırmak ve onları bu dogrultuda egitmek, girisimciligi gelistirmede yardımcı rol oynayacaktır.
Çalısmanın teorik kısmıyla baglantılı olarak gerçeklestirilen anket çalısması sonuçlarına göre altı faktöre ayrılan sorulara verilen yanıtların genel egilimine bakıldıgında, örnek kütle basarma ihtiyacı duymasına ragmen risk almak belirsizlige tolerans, yenilikçilik, kendine güven ve kontrol merkezinde kararsız kalmaktadır.
Ayrıca cinsiyet açısından bir farklıgın olup olmadıgı arastırıldıgında, bayanlarla erkekler arasında risk alma ve belirsizlik toleransı açısından bir farklılık bulunamamıstır. Türk toplumunun genel yapısındaki belirsizlikten ve riskten kaçınma egiliminin yansımasını arastırma sonuçlarında görmek mümkündür.
Örnek kütlenin girisimci kisilik özelliklerini tasımamasına ragmen ileride kendi isinizi kurmak istiyor musunuz sorusuna evet yanıtını vermis olmaları kanaatimizce gerçek dünya ile tam yüzlesmemis olmanın ve girisimciligin gereklerini tam kavrayamamıs olmanın etkisi nedeniyledir ve örnek kütle gelecege ait arzularını yansıtmaktadır.
Örnek kütle ileride kendi isini kurmazsa özel sektörde prestijli bir iste çalısmak istedigini belirtmistir. Bu sonuçlar ısıgında, Sakarya Üniversitesi ögrencilerinden olusan örnek kütlenin girisimcilik egilimine sahip olabilecegi düsüncesi beklenildigi gibi olmamıstır.
Girisimcilik literatüründeki diger çalısmaların bulguları ile bu çalısmanın bulgularını karsılastırdıgında, fon kaynagı temini ile ilgili su sonuçlar çıkmıstır ; kisisel birikimi kullanmayı düsünenlerin oranı bu çalısmada % 41.25 olarak ortaya çıkmıstır, diger çalısmalarda ise bu oran % 25’ tir; yine ticari kredilerden ve akrabalardan yararlanmayı düsünenlerin oranı bu çalısmada % 21.25 olarak ikinci sırada ortaya çıkmasına rağmen, diger çalısmalarda akrabalardan yaralanma % 51’ lik bir oranla birinci sırada, ticari kredi kullanımı ise % 4.5’lik bir oranla son sırada yer almıstır.
Buna göre diyebiliriz ki, örnek kütle fon temininde kisisel birikimlerine öncelik vermekte, ikinci olarak ticari kredilere ve akrabalara yer vermekte, son sırada ise % 18.25’ lik bir oranla ortaklık kurma yer almaktadır. Bu sonuç, risk almaya ve belirsizlige toleransa kararsız bakan bir kütlede normal olarak ortaya çıkması beklenen bir sonuç olmaktadır.
Arastırma sonuçları gösteriyor ki, örnek kütle (Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ögrencileri) literatürde basarılı girisimcileri tanımlayan girisimci kisilik özelliklerini tasımaları bakımından düsük bir seviyede olmalarına ragmen, ileride kendi islerini kurma egilimindeler ve bunu da kisisel birikimleri ile gerçeklestirmeyi düsündüklerini ifade etmekteler.
Ayrıca eger kendi islerini kurmazlarsa, özel sektörde prestijli bir iste çalısmayı istediklerini belirtmekteler. Bütün bulgular birlikte degerlendirildiginde, girisimci kisilik özelliklerinin ortaya çıkmasında etkili olan birçok unsur vardır. Bu arastırma çerçevesinde bir kısmına yer verilmistir.
(Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Ögrencisi Öznur BOZKURT)
